Trong thời đại kỹ thuật số phát triển, mạng xã hội đã trở thành một khái niệm quen thuộc và phổ biến với hầu hết mọi người trên thế giới. Được hình thành từ sự kết nối giữa công nghệ thông tin và nhu cầu giao tiếp mọi lúc mọi nơi, mạng xã hội đã nhanh chóng trở thành một phần không thể thiếu trong công việc và cả cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Nhưng thực sự, khái niệm mạng xã hội là gì và tại sao những nền tảng đó lại hấp dẫn nhiều người như thế? Hãy cùng chúng tôi khám phá ngay trong bài viết dưới đây nhé.
Mục lục bài viết
Mạng xã hội là gì?
Hiểu đơn giản thì mạng xã hội (social network) chính là một trang web, ứng dụng hay nền tảng trực tuyến được nhiều người sử dụng để giải trí, tìm kiếm thông tin, chia sẻ, trò chuyện, trao đổi về cuộc sống hàng ngày và sở thích cá nhân. Điểm đặc biệt của mạng xã hội là khả năng kết nối những cặp đôi và giúp những gia đình có con đi học xa nhà có thể dễ dàng gọi điện trực tuyến để thăm hỏi lẫn nhau mà không bị giới hạn bởi không gian hay thời gian. Trong những năm gần đây thì mạng xã hội đã trở thành một thị trường tiềm năng cho việc kinh doanh online của nhiều người.
Hiện nay, mạng xã hội trở nên dễ dàng tiếp cận thông qua điện thoại di động, laptop, máy bàn hoặc máy tính cá nhân, miễn là có kết nối internet. Bên cạnh đó, bất cứ ai cũng có thể đăng ký tài khoản trên các nền tảng này với mọi độ tuổi từ lớn đến bé.
Các mạng xã hội ngày nay có nhiều tính năng phổ biến như gọi video (video call) cho phép gọi điện kèm hình ảnh, gọi thoại (call) cho những cuộc gọi chỉ cần âm thanh, trò chuyện qua tin nhắn (chat), xem phim, ảnh. Đồng thời, các cá nhân cũng có thể đăng tải âm thanh, hình ảnh, video, trạng thái, thể hiện quan điểm, miễn là phù hợp với quy chuẩn tiêu chuẩn cộng đồng và ko vi phạm pháp luật.
Một số trang mạng xã hội phổ biến hiện nay có thể kể đến là:
- Facebook: Với hơn 2,85 tỷ người dùng tính đến năm 2021, đây được coi là mạng xã hội lớn nhất thế giới và con số này vẫn đang tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ.
- Instagram: Ra mắt vào năm 2010, Instagram nhanh chóng trở thành một trong những nền tảng với số lượng người truy cập đáng kể, nơi mà họ có thể dễ dàng đăng tải và chia sẻ hình ảnh, video cá nhân với những người theo dõi tài khoản.
- Zalo: Là mạng xã hội lớn nhất tại Việt Nam có các tính năng như nhắn tin, gọi điện và chia sẻ thông tin một cách nhanh chóng. Đặc biệt, Zalo có tính bảo mật cao hơn so với các nền tảng xã hội khác nên thường được ưu tiên sử dụng trong công việc.
- Tik Tok: Xuất phát từ Trung Quốc, Tik Tok đã trở thành xu hướng mới mạnh mẽ tại Việt Nam và toàn cầu với tính năng chia sẻ những video ngắn độc đáo.
Các đặc điểm của mạng xã hội
Mỗi mạng xã hội dù có những tên gọi riêng biệt, tính năng tiện ích, giao diện và các cách sử dụng khác nhau nhưng xét về tổng thể, tất cả đều có chung đặc điểm như sau:
- Chỉ hoạt động và kết nối người dùng thông qua Internet.
- Toàn bộ nội dung trên mạng xã hội đều do người dùng tự đăng tải và chia sẻ với nhau, tạo nên môi trường trao đổi thông tin đa dạng.
- Mỗi người dùng cần tạo tài khoản riêng để truy cập và đăng tải nội dung. Họ cũng phải tuân thủ các nguyên tắc cộng đồng cùng với quy định của nền tảng để đảm bảo môi trường truyền thông an toàn và tôn trọng.
- Mô hình mạng xã hội hướng đến việc kết nối cá nhân và tổ chức khác nhau, cho phép họ sử dụng chung một nền tảng để tương tác và chia sẻ thông tin với nhau.
Chức năng, vai trò của mạng xã hội
Nhờ có mạng xã hội mà con người trên thế giới có thể kết nối với nhau một cách nhanh chóng không giới hạn về không gian và thời gian. Vậy nên có thể nói, các nền tảng này giữ vai trò và chức năng vô cùng quan trọng, góp phần tạo nên những thay đổi đáng kể trong cuộc sống của chúng ta, cụ thể:
- Giúp tăng cường sự tin cậy của quần chúng đối với sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và Chính phủ thông qua việc cung cấp thông tin đến mọi người một cách nhanh chóng.
- Từ việc tiếp cận thông tin đa dạng đến việc thảo luận và chia sẻ quan điểm, mạng xã hội giúp mọi người mở rộng tầm nhìn cũng như nâng cao nhận thức về thế giới quan.
- Cung cấp tư liệu học tập, bài viết hữu ích cùng những video chia sẻ kiến thức, giúp mọi người nâng cao kỹ năng và kinh nghiệm cho bản thân.
- Mạng xã hội góp phần tạo nên một sự đa dạng và phong phú trong văn hóa của cộng đồng, từ việc chia sẻ thông tin văn hóa địa phương đến việc tham gia các sự kiện và hoạt động.
- Nhờ mạng xã hội, văn hóa Việt Nam có cơ hội được truyền tải và lan tỏa đến mọi nơi trên thế giới.
Những tác động của mạng xã hội đến đời sống con người
Ảnh hưởng của mạng xã hội không chỉ giới hạn trong việc kết nối và giao tiếp, mà còn lan rộng đến nhiều khía cạnh khác nhau trong cuộc sống hàng ngày, có cả tiêu cực lẫn tích cực.
1. Tác động tích cực
Như đã đề cập trong khái niệm mạng xã hội là gì ở trên, thì có lẽ bạn cũng đã nhận thức được phần nào về những tác động tích cực của các nền tảng này mang lại, cụ thể là:
- Cung cấp thông tin đa dạng và nhanh chóng: Mạng xã hội là một kho tàng thông tin và kiến thức phong phú, giúp chúng ta dễ dàng tìm kiếm được những thứ mình cần mà lại hoàn toàn miễn phí.
- Tạo kết nối và giao tiếp với mọi người: Kết bạn và theo dõi người khác trên mạng xã hội cho phép chúng ta duy trì liên lạc với bạn bè, gia đình, đồng thời xây dựng mối quan hệ, làm quen với những người mới, và tạo ra cơ hội hợp tác và giao lưu văn hóa.
- Học hỏi và trau dồi kiến thức mới: Chúng ta có thể học hỏi từ các bài viết, video giáo dục và kinh nghiệm từ cộng đồng người dùng khác. Điều này giúp mọi người tự hoàn thiện bản thân và phát triển kỹ năng trong nhiều lĩnh vực.
- Thay thế cách trong trao đổi thông tin truyền thống: Thay vì thông qua báo đài, thư từ, chúng ta có thể tương tác nhanh chóng qua tin nhắn, cuộc gọi video và cập nhật tin tức mới nhất thông qua các bài đăng trên mạng xã hội.
- Kinh doanh online: Kinh doanh trên các nền tảng mạng xã hội ngày càng trở nên tiềm năng khi nó giúp người bán tiết kiệm chi phí vận hành và dễ dàng tiếp cận đến khách hàng. Việc kinh doanh trên mạng xã hội tạo ra cơ hội kinh doanh và mở rộng thị trường tiềm năng cho các doanh nghiệp cũng như cá nhân.
2. Tác động tiêu cực
Không thể phủ nhận những lợi ích mà mạng xã hội đem lại trong thời đại công nghệ số, tuy nhiên, việc sử dụng mạng xã hội quá mức hoặc không đúng cách sẽ dẫn đến những hậu quả không mong muốn.
- Tác đến an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội: Tội phạm công nghệ cao lợi dụng mạng xã hội thu thập thông tin, gây ra các vụ lừa đảo và chiếm đoạt tài sản của người dùng. Các thế lực thù địch và phản động cũng tận dụng những nền tảng này để lan truyền thông tin xuyên tạc, tạo ra những rối ren trong xã hội hay kích động người dân chống đối nhà nước.
- Khiến con người sống trong thế giới ảo: Vì tiện lợi trong việc kết nối bạn nên chúng ta dễ dàng dành quá nhiều thời gian vào mạng xã hội hơn là cho những người xung quanh đang thực sự ở bên cạnh. Điều này có thể gây xa cách trong mối quan hệ, tạo ra rạn nứt trong tình bạn và gia đình.
- Nguy cơ mắc bệnh về tâm lý: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng người sử dụng mạng xã hội quá nhiều có xu hướng cảm thấy tiêu cực và mắc các bệnh trầm cảm. Hơn nữa, ánh sáng xanh từ màn hình điện tử cũng tác động đến não bộ, gây mất ngủ và ảnh hưởng đến sức khỏe.
- Dễ bị xâm phạm quyền riêng tư: Thông tin cá nhân của người dùng có thể bị bán và lạm dụng một cách trái phép, điều này đã đe dọa sự riêng tư và bảo mật thông tin.
Thực trạng sử dụng mạng xã hội ở Việt Nam hiện nay
Hiện nay, Việt Nam được xem là một trong những quốc gia tiên phong trong phát triển công nghệ thông tin, đặc biệt là mạng xã hội. Thống kê cho thấy số lượng người dùng những nền tảng này đang không ngừng gia tăng, vượt qua con số 72 triệu người tính đến hiện tại, chiếm tỷ lệ gần 73% dân số. Điều đáng chú ý là Việt Nam cũng nằm trong top 10 quốc gia có lượng người dùng Facebook và Youtube cao nhất trên toàn cầu,trong đó, thanh thiếu niên chiếm tỷ lệ đáng kể.
Tuy nhiên, sự tăng trưởng này cũng đi kèm với tình trạng "nghiện mạng xã hội" - một hiện tượng ngày càng phổ biến. Người dùng dành quá nhiều thời gian vào những hoạt động không mang tính bổ ích trên mạng xã hội và cảm thấy khó chịu nếu ngừng truy cập. Điều này tiềm ẩn nhiều nguy cơ, vì khi mạng xã hội can thiệp quá mức vào cuộc sống hàng ngày, còn người có thể trở nên phụ thuộc và mất đi sự tự chủ với thế giới thực.
Báo cáo Digital cũng cho thấy người Việt Nam sử dụng Internet trong khoảng 6 tiếng 47 phút mỗi ngày, trong đó có 2 tiếng 21 phút dành cho mạng xã hội. Khảo sát này còn tiết lộ rằng, một phần đáng kể người dùng có cảm giác khó chịu khi không thể truy cập mạng xã hội, và số khác cho rằng mạng xã hội là một phần quan trọng của cuộc sống. Những hậu quả tiêu cực này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn tác động xấu đến tâm lý, đe dọa đến sự ổn định tinh thần của mọi người. Vì vậy mỗi cá nhân cần biết cách bảo vệ mình hơn trước các tác động xấu từ các nền tảng online.
Như vậy qua những thông tin mà Vnnews360 đã chia sẻ ở trên, chắc hẳn bạn đã hiểu rõ khái niệm mạng xã hội là gì, đặc điểm, vai trò của mạng xã hội trong cuộc sống hiện đại ngày nay. Nhìn chung, mạng xã hội tạo nên thế giới ảo, giúp chúng ta kết nối, giao tiếp với nhau một cách nhanh chóng và tiện lợi. Nhờ vào những nền tảng này, chúng ta có thể tìm kiếm thông tin, chia sẻ những khoảnh khắc đáng nhớ và tạo dựng các mối quan hệ đa dạng trên toàn cầu. Tuy nhiên, để tận dụng hết tiềm năng của mạng xã hội cũng như tránh những tác động tiêu cực, chúng ta cần tỉnh táo, cân nhắc và sử dụng chúng một cách có ý thức.
