Trong kinh doanh, doanh thu là một trong những chỉ số quan trọng nhất, quyết định trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Việc nắm rõ định nghĩa về doanh thu và cách tính toán doanh thu không chỉ giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả kinh doanh mà còn hỗ trợ xây dựng các chiến lược tài chính bền vững. Vậy doanh thu là gì, công thức tính ra sao và làm thế nào để tối ưu hóa nó? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Mục lục bài viết
Doanh thu là gì?
Doanh thu (revenue) là tổng số tiền bán hàng bạn thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Về cơ bản, đó là tất cả số tiền đi vào doanh nghiệp trước khi khấu trừ bất kỳ chi phí và chi phí hoạt động nào. Doanh thu có thể được đo lường trong bất kỳ khoảng thời gian nào, có thể là hàng tuần, hàng tháng, hàng quý hoặc hàng năm.
Doanh thu là một chỉ số chính về hoạt động và thành công của doanh nghiệp, vì nó cung cấp dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang hoạt động tốt và tạo ra doanh thu hiệu quả như thế nào.
Phân biệt doanh thu và lợi nhuận
Trong kinh doanh, hai khái niệm doanh thu và lợi nhuận thường được nhắc đến song hành, thậm chí đôi khi bị nhầm lẫn. Tuy nhiên, hiểu rõ sự khác biệt cốt lõi giữa chúng không chỉ là kiến thức nền tảng mà còn là yếu tố sống còn để đánh giá đúng hiệu quả hoạt động và đưa ra những quyết định chiến lược sáng suốt cho doanh nghiệp. Nội dung dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ sự khác biệt giữa hai khái niệm trên.
| Tiêu chí so sánh | Doanh thu | Lợi nhuận |
| Định nghĩa | Tổng số tiền thu được từ việc bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ. | Số tiền còn lại sau khi trừ đi tất cả chi phí từ doanh thu. |
| Vai trò | - Đo lường sức hút của thị trường - Là cơ sở tính lợi nhuận | - Xác định khả năng sinh lời - Quyết định sự tồn tại của doanh nghiệp |
| Ý nghĩa | Cho thấy tốc độ tăng trưởng hoặc suy giảm của hoạt động kinh doanh. | Đánh giá khả năng tạo ra giá trị cho doanh nghiệp |
| Mối quan hệ | Doanh thu cao chưa chắc có lợi nhuận | Lợi nhuận chỉ tồn tại nếu doanh thu lớn hơn chi phí |
| Mức độ phản ánh | Phản ánh tổng quy mô hoạt động kinh doanh. | Phản ánh hiệu quả kinh doanh và khả năng sinh lời. |
| Chi phí ảnh hưởng | Không bị ảnh hưởng bởi chi phí, chỉ phản ánh tổng số tiền thu vào. | Bị ảnh hưởng bởi tất cả các loại chi phí như chi phí sản xuất, quản lý, thuế, lãi vay. |
| Ví dụ minh họa | Bán 1000 sản phẩm, giá 100.000 đồng / sản phẩm → Doanh thu = 100 triệu đồng | Nếu chi phí sản xuất, quảng cáo, thuế…là 70 triệu đồng → Lợi nhuận = 30 triệu đồng |
Các loại doanh thu thường gặp
Hiểu rõ các loại doanh thu là chìa khóa then chốt để đánh giá một cách hiệu quả hoạt động kinh doanh hiện tại và vạch ra những bước đi vững chắc cho chiến lược tăng trưởng bền vững trong tương lai. Nội dung dưới đây sẽ đi sâu vào giới thiệu các loại doanh thu phổ biến và công thức tính mà mọi doanh nghiệp cần biết để tối ưu hóa nguồn lực và thích ứng linh hoạt với thị trường.
1. Doanh thu bán hàng (Service revenue)
Đây là nguồn doanh thu chính, hay còn được biết đến là doanh thu từ hoạt động kinh doanh cốt lõi của hầu hết các doanh nghiệp, đóng vai trò then chốt trong việc duy trì sự ổn định tài chính. Nguồn thu này phát sinh trực tiếp từ việc trao đổi sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất hoặc phân phối đến tay khách hàng. Sự tăng trưởng bền vững của nguồn doanh thu này thường phản ánh sức mạnh cạnh tranh và khả năng đáp ứng nhu cầu thị trường của doanh nghiệp.
2. Doanh thu dịch vụ (Revenue from services)
Doanh thu này đến từ việc cung cấp các dịch vụ chuyên môn, kỹ năng hoặc kiến thức cho khách hàng thay vì trao đổi các sản phẩm vật lý. Điểm khác biệt là khách hàng chi trả cho giá trị vô hình mà doanh nghiệp mang lại, thông qua năng lực và quy trình thực hiện dịch vụ. Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, y tế, công nghệ, tư vấn thường có nguồn thu chính hoặc một phần đáng kể từ hoạt động cung cấp dịch vụ này.
Ví dụ: Một công ty phần mềm thu phí từ khách hàng sử dụng dịch vụ Software as a Service.
3. Doanh thu tài chính (Financial revenue)
Doanh thu tài chính là khoản thu nhập phát sinh từ các hoạt động liên quan đến tiền tệ và các công cụ tài chính, không trực tiếp đến từ hoạt động kinh doanh chính của doanh nghiệp. Các nguồn thu phổ biến bao gồm lãi suất nhận được từ các khoản tiền gửi ngân hàng, lợi nhuận thu được từ các hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn và dài hạn như mua bán trái phiếu, chứng chỉ quỹ. Khoản doanh thu này thường mang tính chất thụ động và phụ thuộc vào tình hình thị trường tài chính cũng như các quyết định đầu tư của doanh nghiệp.
4. Doanh thu từ việc cho thuê (Rental revenue)
Xảy ra khi doanh nghiệp tận dụng các tài sản nhàn rỗi hoặc không sử dụng như nhà xưởng, thiết bị, xe cộ để cho thuê lại trong một khoảng thời gian nhất định. Nguồn doanh thu này mang tính chất ổn định và có thể dự đoán được, đặc biệt khi các hợp đồng cho thuê được ký kết dài hạn. Việc cho thuê tài sản góp phần tăng cường nguồn lực tài chính bên cạnh hoạt động kinh doanh chính. Đây có thể là một chiến lược hiệu quả để gia tăng lợi nhuận mà không đòi hỏi nhiều chi phí hoạt động.
Ví dụ: Công ty bất động sản thu tiền từ việc cho thuê văn phòng.
5. Doanh thu từ bản quyền (Royalty revenue)
Phát sinh khi doanh nghiệp sở hữu các tài sản trí tuệ như bản quyền tác phẩm, nhãn hiệu thương mại đã được đăng ký hoặc các phát minh sáng chế độc quyền và cho phép các tổ chức hoặc cá nhân khác khai thác, sử dụng trong một phạm vi và thời gian nhất định, đổi lại doanh nghiệp sẽ nhận được các khoản phí bản quyền theo thỏa thuận. Việc quản lý và bảo vệ chặt chẽ các tài sản trí tuệ là yếu tố then chốt để đảm bảo nguồn doanh thu bản quyền ổn định và bền vững.
Ví dụ: Công ty âm nhạc thu tiền bản quyền khi bài hát được phát trên các nền tảng.
Công thức tính doanh thu chi tiết, chính xác
Doanh thu là một trong những chỉ số tài chính quan trọng hàng đầu, phản ánh trực tiếp kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Để có thể phân tích, đánh giá và đưa ra các quyết định chiến lược, việc nắm vững các công thức tính doanh thu là vô cùng cần thiết.
1. Doanh thu tổng (Gross Revenue)
Công thức:
Doanh thu tổng = Số lượng sản phẩm bán ra x đơn giá
Ví dụ, một cửa hàng bán 1.000 sản phẩm với giá 200.000 VNĐ mỗi sản phẩm. Khi đó:
→ Doanh thu tổng = 1000 × 200.000 = 200.000.000 đồng.
2. Doanh thu thuần (Net Revenue)
Công thức:
Doanh thu thuần = Doanh thu tổng - (Chiết khấu + Giảm giá + Hàng trả lại + Thuế)
Ví dụ, nếu tổng doanh thu là 200 triệu VNĐ, chiết khấu và giảm giá là 10 triệu VNĐ, thuế VAT 10% là 20 triệu VNĐ.
→ Doanh thu thuần = 200 - (10 + 20) = 170 triệu đồng.
3. Doanh thu từ hoạt động tài chính
Doanh thu này đến từ các khoản đầu tư, tiền lãi từ tiền gửi ngân hàng hoặc lợi nhuận từ các hoạt động tài chính khác.
Công thức:
Doanh thu tài chính = Lãi đầu tư + Lãi tiền gửi + Lãi vay + Các nguồn thu tài chính khác
Ví dụ, một doanh nghiệp nhận lãi tiền gửi ngân hàng 5 triệu VNĐ và lợi nhuận từ đầu tư 15 triệu VNĐ.
→ Doanh thu tài chính = 5 + 15 = 20 triệu đồng.
4. Doanh thu theo đơn vị (ARPU - Average revenue per user)
Đây là chỉ số quan trọng trong các lĩnh vực dịch vụ như viễn thông, phần mềm, game online giúp doanh nghiệp xác định doanh thu trung bình từ mỗi khách hàng.
Công thức:
ARPU = Tổng doanh thu / Số lượng khách hàng
Ví dụ, một dịch vụ có 1.000 khách hàng và tổng doanh thu là 500 triệu VNĐ
→ ARPU = 500.000.000 / 1.000 = 500.000 đồng / khách hàng.
5. Doanh thu dự báo
Công thức:
Doanh thu dự báo = Doanh thu trung bình hàng tháng x 12 (số tháng dự báo)
Ví dụ: Một công ty có doanh thu trung bình hàng tháng là 50 triệu VNĐ
→ Doanh thu dự báo = 50 x 12 = 600 triệu VNĐ / năm.
Hướng dẫn áp dụng cách tính doanh thu cho doanh nghiệp từ A - Z
Mục tiêu cuối cùng của mọi doanh nghiệp là tăng trưởng và phát triển bền vững. Và để đạt được điều đó, việc theo dõi và phân tích doanh thu một cách hiệu quả là vô cùng quan trọng. Cách bạn tính toán doanh thu sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cách bạn đánh giá hiệu suất, đưa ra dự báo và xây dựng chiến lược. Nội dung dưới đây sẽ trang bị cho bạn những kiến thức và kỹ năng cần thiết để tính toán doanh thu một cách hiệu quả nhất.
1. Xác định rõ ràng các nguồn doanh thu
Trước khi bắt tay vào bất kỳ phép tính doanh thu nào, một bước quan trọng không thể bỏ qua là cần phải xác định một cách rõ ràng các nguồn thu chính mà mình tạo ra. Việc này giúp doanh nghiệp có cái nhìn tổng quan về dòng tiền đến từ đâu và chiếm tỷ trọng như thế nào trong tổng doanh thu. Một số nguồn doanh thu phổ biến mà các doanh nghiệp thường ghi nhận bao gồm:
- Doanh thu bán hàng: Từ việc bán sản phẩm.
- Doanh thu tài chính: Lợi nhuận từ đầu tư, lãi suất ngân hàng.
- Doanh thu khác: Các khoản thu từ hoạt động không thường xuyên như thanh lý tài sản.
2. Áp dụng công thức tính doanh thu phù hợp
Tùy thuộc vào sự đa dạng và phức tạp của từng mô hình kinh doanh, doanh nghiệp cần phải sử dụng các công thức khác nhau để tính toán doanh thu một cách chính xác, tránh những sai lệch có thể dẫn đến những đánh giá không đúng về hiệu quả hoạt động. Việc lựa chọn công thức phù hợp không chỉ đảm bảo tính chính xác của các con số mà còn giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về cách thức tạo ra giá trị và dòng tiền. Do đó, xem xét kỹ lưỡng đặc điểm kinh doanh và các nguồn doanh thu khác nhau là bước quan trọng để áp dụng công thức tính toán thích hợp nhất.
3. Sử dụng công nghệ để theo dõi doanh thu
Ứng dụng các phần mềm kế toán chuyên nghiệp hoặc các hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP) giúp doanh nghiệp theo dõi doanh thu một cách chính xác và chi tiết theo từng danh mục sản phẩm. Những công cụ này không chỉ tự động hóa quy trình ghi nhận doanh thu mà còn cung cấp các báo cáo trực quan, giúp nhà quản lý dễ dàng phân tích hiệu quả kinh doanh theo nhiều chiều. Một số công cụ hữu ích mà doanh nghiệp có thể tham khảo:
- Excel hoặc Google Sheet: Lập bảng và theo dõi doanh thu đơn giản.
- Phần mềm kế toán (MISA, SAP, Odoo…): Quản lý doanh thu tự động.
- Hệ thống CRM: Theo dõi doanh thu từ từng khách hàng, giúp doanh nghiệp phân tích xu hướng mua hàng.
4. Phân tích doanh thu để tối ưu chiến lược kinh doanh
Sau khi đã thu thập và có trong tay dữ liệu doanh thu một cách đầy đủ và chính xác, bước tiếp theo doanh nghiệp cần tiến hành phân tích những con số này để có thể đưa ra các quyết định mang tính định hướng cho tương lai. Việc phân tích không chỉ dừng lại ở việc xem xét tổng doanh thu mà còn bao gồm việc đánh giá hiệu suất của từng dòng sản phẩm. Từ đó, doanh nghiệp có thể nhận diện được những điểm mạnh cần phát huy, những điểm yếu cần cải thiện, cũng như những cơ hội và thách thức tiềm ẩn trên thị trường.
Các chỉ số liên quan đến doanh thu bạn cần lưu ý
Doanh thu là một trong những chỉ số tài chính quan trọng nhất, nhưng để khai thác tối đa giá trị của nó, doanh nghiệp cần xem xét nó trong mối tương quan với các chỉ số khác. Nội dung dưới đây sẽ giới thiệu và giải thích các chỉ số quan trọng có liên quan trực tiếp đến doanh thu giúp bạn đưa ra những quyết định kinh doanh và kế hoạch bán hàng thông minh.
1. Tốc độ tăng trưởng doanh thu (Revenue growth rate)
Đánh giá tốc độ tăng trưởng doanh thu qua các kỳ là một cách quan trọng để đo lường động lực phát triển của doanh nghiệp.
Công thức:
Tốc độ tăng trưởng doanh thu = Doanh thu kỳ này - Doanh thu kỳ trướcDoanh thu kỳ trước x 100
Ví dụ, nếu doanh thu quý trước là 5 tỷ VNĐ và quý này là 6 tỷ VNĐ.
Tốc độ tăng trưởng = (6000 - 5000) / 5000 x 100 = 20
2. Tỷ lệ giữ chân khách hàng (Customer retention rate)
Chỉ số này đo lường khả năng doanh nghiệp giữ chân khách hàng cũ, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu dài hạn.
Công thức:
Tỷ lệ giữ chân = Số khách hàng cuối kỳ - Khách hàng mới trong kỳ/Số khách hàng đầu kỳ x 100
Ví dụ, nếu đầu kỳ có 1.000 khách hàng, cuối kỳ có 1.200 khách hàng, trong đó có 300 khách hàng mới. Ta có:
Tỷ lệ giữ chân = (1200 - 300) / 1000 x 100 = 90
3. Doanh thu trên mỗi nhân viên (Revenue per employee)
Chỉ số này giúp bạn đo lường hiệu suất tạo doanh thu của nhân viên.
Công thức:
Doanh thu trên mỗi nhân viên = Tổng doanh thu / Số lượng nhân viên
Ví dụ, một công ty có 50 nhân viên và doanh thu 10 tỷ VNĐ, ta có:
Doanh thu trên mỗi nhân viên = 10.000.000.000 / 50 = 200.000.000 đồng
4. Doanh thu theo kênh bán hàng (Revenue by Channel)
Công thức:
Doanh thu theo kênh = (Doanh thu từ kênh / Tổng doanh thu) x 100
Ví dụ, mếu doanh thu từ kênh social media là 3 tỷ VNĐ trong tổng doanh thu 10 tỷ VNĐ
Doanh thu theo kênh bán hàng = (3.000.000.000 / 10.000.000.000) x 100 = 30
Hy vọng bài viết trên của VnNews360 đã giúp bạn làm hiểu rõ doanh thu là gì và nhận thức được tầm quan trọng của nó đối với sự phát triển của mọi doanh nghiệp. Đây không chỉ là kiến thức nền tảng mà còn là bước đầu tiên quan trọng để doanh nghiệp đánh giá hiệu quả hoạt động, hoạch định chiến lược tăng trưởng và đảm bảo sự tồn tại bền vững trên thị trường.
